Arts, A., Maes, A., Noordman, L., & Jansen, C. (2003). De rol van overspecificatie in instructieve teksten. In: Waes, L.Van; Cuvelier, P.; Jacobs, G.; Ridder, I.De et al. (Ed.), Studies in Taalbeheersing, 1, 20-32.

Arts, A.; Maes, A.; Noordman, L.; Jansen, C.

2003

Arts, A., Maes, A., Noordman, L., & Jansen, C. (2003). De rol van overspecificatie in instructieve teksten. In: Waes, L.Van; Cuvelier, P.; Jacobs, G.; Ridder, I.De et al. (Ed.), Studies in Taalbeheersing, 1, 20-32.

geen

Referentiële uitdrukkingen bevatten vaak meer informatie dan strikt noodzakelijk is voor unieke identificatie van de entiteit waarnaar verwezen wordt. Wanneer die extra informatie het identificatieproces vertraagt, zou er sprake zijn van een schending van de twee maximes die Grice formuleert in de categorie kwantiteit (Grice, 1975). De resultaten van een perceptie-experiment geven duidelijkheid over het effect van extra informatie (overspecificatie) op de identificatietijd, de tijd die nodig is voor het identificeren van de entiteit die in de referentiële uitdrukking benoemd wordt. Overgespecificeerde uitdrukkingen leiden tot snellere identificatie wanneer de inhoud de lezer in staat stelt (i) om zich een complete voorstelling te maken van de te identificeren entiteit en (ii) om zijn/haar zoekgedrag te beperken tot een gedeelte van het perceptuele beeld. Van dit laatste is sprake wanneer de referentiële uitdrukking een verwijzing bevat naar de locatie van het te identificeren object in het perceptuele beeld. Het contrast tussen bovenaan/onderaan (locatie-informatie betreffende de verticale as) en links/rechts (locatie-informatie betreffende horizontale as) wordt nader belicht.

Het aanbieden van aanvullende informatie in de vorm van object-informatie heeft een versnellend effect. De versnelling treedt op wanneer de overspecificatie de objectvoorstelling compleet maakt. Ook locatie-informatie heeft een versnellend effect op de identificatietijd, met uitzondering van de enkele verwijzing naar de horizontale as, daar wordt geen effect gevonden. De aanwezigheid van de locatie-informatie in de beschrijving heeft een zeer krachtig effect op de identificatietijd. Extra objectinformatie leidt niet tot een versnelling, maar in de meeste gevallen ook niet tot een vertraging. De overspecificatie die zo kenmerkend is in productie-experimenten is geen ballast voor de lezer van de tekst. De schrijvers schatten correct in dat de lezers meer dan het minimum nodig hebben om tot snelle identificatie van het object te komen.

56

216